ΣΤ. ΤΟ ΒYΖΑΝΤΙΟ ΠΑΡΑΚΜΑΖΕΙ
ΚΑΙ YΠΟΚYΠΤΕΙ ΣΕ ΚΑΤΑΚΤΗΤΕΣ
28. Το Κράτος αντιμετωπίζει μεγάλα
εσωτερικά προβλήματα
Ο μητροπολίτης της Αθήνας γράφει στην Πόλη:
«Εσείς, τρυφεροί της Κωνσταντινουπόλεως πολίτες, δε νοιάζεστε για ό,τι συμβαίνει έξω από τις πύλες των τειχών της πόλης σας. Ουδέποτε επισκεφθήκατε τις μακρινές επαρχίες και τις γειτονικές πόλεις να τους διδάξετε ευνομία. Μένετε στην πόλη σας και φροντίζετε την καλοπέρασή σας. Σ’ αυτές στέλνετε μόνο τους φορολόγους με δόντια θηρίων. Κι ερημώνονται τα χωριά και οι πόλεις της υπαίθρου από αυτούς κι από άλλους εχθρούς».
Μιχαήλ Χωνιάτης (Μητροπολίτης Αθηνών)
«Εσείς, τρυφεροί της Κωνσταντινουπόλεως πολίτες, δε νοιάζεστε για ό,τι συμβαίνει έξω από τις πύλες των τειχών της πόλης σας. Ουδέποτε επισκεφθήκατε τις μακρινές επαρχίες και τις γειτονικές πόλεις να τους διδάξετε ευνομία. Μένετε στην πόλη σας και φροντίζετε την καλοπέρασή σας. Σ’ αυτές στέλνετε μόνο τους φορολόγους με δόντια θηρίων. Κι ερημώνονται τα χωριά και οι πόλεις της υπαίθρου από αυτούς κι από άλλους εχθρούς».
Μιχαήλ Χωνιάτης (Μητροπολίτης Αθηνών)
Επανάληψη Κεφαλαίου
kef._28_history_e.pdf | |
File Size: | 393 kb |
File Type: |
29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και
αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία
Σελτζούκοι Τούρκοι και Μογγόλοι (11ος - 16ος αι.)
Από τον 11ο αι. νομαδικά φύλα από την Κεντρική Ασία, με σημαντικότερα αυτά των Σελτζούκων Τούρκων, αποκτούν τον έλεγχο του Ιράν, του Ιράκ, της Ανατολίας και τμημάτων της Συρίας. Το 1055 εισέβαλαν στη Βαγδάτη και αναγνώρισαν τον Αββασίδη χαλίφη ως θρησκευτικό αρχηγό. Ο κατακερματισμός της πολιτικής ηγεσίας ευνόησε την άνθηση ποικίλων αστικών κέντρων με βιοτεχνική υποδομή, χάνια και παζάρια. Στις διακοσμητικές τέχνες κυριαρχεί το αραβούργημα, ενώ τα πολυτελή κεραμικά και μεταλλικά αντικείμενα κοσμούνται με σμάλτο ή ένθετο χρυσό και ασήμι. Από τη δεύτερη δεκαετία του 13ου αι., οι καταστροφικές επιδρομές των Μογγόλων του Τζένγκις Χαν στον κινεζικό και ισλαμικό κόσμο πλήττουν τις ευημερούσες περιοχές της δυτικής Ασίας και το 1258 οι μογγολικές ορδές εισέρχονται στη Βαγδάτη, καταλύοντας οριστικά το αββασιδικό χαλιφάτο. Το νέο καθοριστικό στοιχείο στην τέχνη είναι η επίδραση της Κίνας, ιδιαίτερα εμφανής στην κεραμική αλλά και στη θεματολογία των υφασμάτων και της μεταλλοτεχνίας. Γύρω στο 1370 ο Ταμερλάνος, ηγέτης μιας τουρκομογγολικής νομαδικής φυλής κατακτά το Ιράν, τη Μεσοποταμία, την Ανατολία και την Ινδία. Τα μνημεία της εποχής του στη Σαμαρκάνδη, την Μπουχάρα και τη Χεράτη περιλαμβάνουν κολοσσιαίες κατασκευές καλυμμένες με απαστράπτοντα κεραμικά πλακίδια, ζωγραφισμένα με άνθη λωτού και αραβουργήματα. Οι διάδοχοι του Ταμερλάνου στο ανατολικό Ιράν υπήρξαν γνωστοί προστάτες των γραμμάτων και των τεχνών, ιδιαίτερα της αστρονομίας, της ποίησης και της ζωγραφικής χειρογράφων.
Πηγή: http://oldwww.benaki.gr/index.asp?lang=gr&id=101070203
Από τον 11ο αι. νομαδικά φύλα από την Κεντρική Ασία, με σημαντικότερα αυτά των Σελτζούκων Τούρκων, αποκτούν τον έλεγχο του Ιράν, του Ιράκ, της Ανατολίας και τμημάτων της Συρίας. Το 1055 εισέβαλαν στη Βαγδάτη και αναγνώρισαν τον Αββασίδη χαλίφη ως θρησκευτικό αρχηγό. Ο κατακερματισμός της πολιτικής ηγεσίας ευνόησε την άνθηση ποικίλων αστικών κέντρων με βιοτεχνική υποδομή, χάνια και παζάρια. Στις διακοσμητικές τέχνες κυριαρχεί το αραβούργημα, ενώ τα πολυτελή κεραμικά και μεταλλικά αντικείμενα κοσμούνται με σμάλτο ή ένθετο χρυσό και ασήμι. Από τη δεύτερη δεκαετία του 13ου αι., οι καταστροφικές επιδρομές των Μογγόλων του Τζένγκις Χαν στον κινεζικό και ισλαμικό κόσμο πλήττουν τις ευημερούσες περιοχές της δυτικής Ασίας και το 1258 οι μογγολικές ορδές εισέρχονται στη Βαγδάτη, καταλύοντας οριστικά το αββασιδικό χαλιφάτο. Το νέο καθοριστικό στοιχείο στην τέχνη είναι η επίδραση της Κίνας, ιδιαίτερα εμφανής στην κεραμική αλλά και στη θεματολογία των υφασμάτων και της μεταλλοτεχνίας. Γύρω στο 1370 ο Ταμερλάνος, ηγέτης μιας τουρκομογγολικής νομαδικής φυλής κατακτά το Ιράν, τη Μεσοποταμία, την Ανατολία και την Ινδία. Τα μνημεία της εποχής του στη Σαμαρκάνδη, την Μπουχάρα και τη Χεράτη περιλαμβάνουν κολοσσιαίες κατασκευές καλυμμένες με απαστράπτοντα κεραμικά πλακίδια, ζωγραφισμένα με άνθη λωτού και αραβουργήματα. Οι διάδοχοι του Ταμερλάνου στο ανατολικό Ιράν υπήρξαν γνωστοί προστάτες των γραμμάτων και των τεχνών, ιδιαίτερα της αστρονομίας, της ποίησης και της ζωγραφικής χειρογράφων.
Πηγή: http://oldwww.benaki.gr/index.asp?lang=gr&id=101070203
Επανάληψη Κεφαλαίου
kef._29_history_e.pdf | |
File Size: | 619 kb |
File Type: |
30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση από τους Φράγκους
Η Βυζαντινή αυτοκρατορία το 1180 , την εποχή των Κομνηνών
Η καταπάτηση των Αγίων Τόπων από τους Μουσουλμάνους Σελτζούκους Τούρκους το 1078, ήταν η αφορμή της πρώτης Σταυροφορίας. Οι Σελτζούκοι απαγόρευαν την είσοδο στους προσκυνητές των χριστιανικών εθνών της Δύσης, γεγονός που τελικά δεν έμεινε ατιμώρητο. Οι κίνδυνοι ήταν πολλοί σε κάθε προσπάθεια προσέγγισης των Αγίων Τόπων από τους πιστούς με αποτέλεσμα να ξεκινήσει η μεγαλύτερη αιματοχυσία στα χρόνια του Μεσαίωνα που διήρκεσε 200 χρόνια.
Πηγή: https://www.news247.gr/mixani-tou-xronou
Πηγή: https://www.news247.gr/mixani-tou-xronou
Το συμβούλιο της Clermont και η άφιξη του πάπα Ουρβανού ΙΙ. Πίνακας από την Bibliothèque Nationale / Bridgeman Images
Το «παρασκήνιο» πριν από την έναρξη των Σταυροφοριών
Μέχρι το τέλος του 11ου αιώνα, η Δυτική Ευρώπη είχε αναδειχθεί ως μια σημαντική δύναμη, αν και υστερούσε από άλλους πολιτισμούς της Μεσογείου, δηλαδή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ισλαμικής αυτοκρατορίας της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Το Βυζάντιο όμως, έχανε σημαντικό έδαφος με την εισβολή των Σελτζούκων Τούρκων, οι οποίοι νίκησαν το βυζαντινό στρατό στη μάχη του Μαντζικέρτ το 1071. Μετά από χρόνια χάους και εμφυλίου πολέμου την γενική αρχηγεία του βυζαντινού θρόνου κατέλαβε το 1081 ο Αλέξιος Κομνηνός, γνωστός στην ιστορία ως Αυτοκράτορας Αλέξιος Α”. Το 1095 ο Αλέξιος έστειλε απεσταλμένους στον πάπα Ουρβανό ΙΙ ζητώντας μισθοφορικά στρατεύματα από τη Δύση για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής. Αν και οι σχέσεις μεταξύ Χριστιανών στην Ανατολή και τη Δύση ήταν τεταμένες για μεγάλο διάστημα, το αίτημα του Αλέξιου ήρθε σε μια στιγμή που η κατάσταση έδειχνε ότι βελτιωνόταν.
Τον Νοέμβριο του 1095, στο Συμβούλιο της Κλερμόντ στη νότια Γαλλία, ο Πάπας κάλεσε τους Δυτικούς Χριστιανούς να πάρουν τα όπλα, προκειμένου να βοηθήσουν τους Βυζαντινούς στην ανακατάληψη των Αγίων Τόπων από τον μουσουλμανικό έλεγχο. Ο πάπας συνάντησε μεγάλη ανταπόκριση τόσο από τα χαμηλότερα στρώματα της στρατιωτικής ελίτ (που θα διαμόρφωνε μια νέα τάξη ιπποτών), όσο και από απλούς πολίτες που ήταν αποφασισμένοι να φορέσουν την στολή με τον κόκκινο σταυρό.
Οι Σταυροφόροι
Ο Γάλλος συγγραφέας Βιλεαρδουίνος (που συμμετείχε στη Σταυροφορία) περιγράφει τη βαθειά εντύπωση που έκανε στους Σταυροφόρους η θέα της πρωτεύουσας του Βυζαντίου:
«Μπορείτε να φανταστείτε», γράφει ο Γάλλος ιστορικός, «ότι αυτοί που δεν είχαν δει ποτέ την Κωνσταντινούπολη την κοίταζαν με μεγάλο θαυμασμό, επειδή δεν είχαν ποτέ φανταστεί ότι ήταν δυνατόν να υπάρχει σε όλο τον κόσμο μια τόσο πλούσια πόλη, με ψηλά τείχη και μεγαλοπρεπείς πύργους ολόγυρά της, με πλούσια παλάτια και επιβλητικές εκκλησιές, που ο αριθμός τους θα ήταν απίστευτος για όσους δεν τις έβλεπαν με τα ίδια τους τα μάτια και γενικά με μια τέτοια έκταση σαν κι αυτήν, που είχε η Κωνσταντινούπολη, που βασιλεύει πάνω απ’ όλες τις πόλεις».
Φαινόταν πιθανόν ότι η οχυρωμένη πρωτεύουσα θα μπορούσε να αντισταθεί με επιτυχία στους Σταυροφόρους, που ο αριθμός τους δεν ήταν μεγάλος. Αυτοί όμως, έχοντας αποβιβαστεί στην ευρωπαϊκή ακτή, κατέλαβαν τον Γαλατά, έσπασαν την αλυσίδα που έκλεινε τον Κεράτιο κόλπο και, αφού εισχώρησαν σ’ αυτόν, έκαψαν τα πλοία που βρίσκονταν εκεί. Συγχρόνως, οι ιππότες επιτέθηκαν κατά της πόλης, που, παρά την απελπιστική αντίσταση των μισθοφόρων Βαράγγων, καταλήφθηκε τον Ιούλιο από τους Σταυροφόρους. Ο Αλέξιος Γ', μη διαθέτοντας ούτε θέληση ούτε δύναμη, εγκατέλειψε την πρωτεύουσα και διέφυγε παίρνοντας μαζί του το δημόσιο θησαυροφυλάκιο. Ο Ισαάκιος Β' αποφυλακίστηκε κι επανήλθε στο θρόνο, ενώ ο γιος του Αλέξιος, που είχε έρθει με τους Σταυροφόρους, ανακηρύχθηκε συν-αυτοκράτορας (Αλέξιος Δ'). Αυτή η πρώτη πολιορκία και κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους έγινε με σκοπό την αποκατάσταση του Ισαάκιου Β' στο θρόνο.
Πηγή: http://byzantin-history.blogspot.com/2011/06/blog-post_21.html
«Μπορείτε να φανταστείτε», γράφει ο Γάλλος ιστορικός, «ότι αυτοί που δεν είχαν δει ποτέ την Κωνσταντινούπολη την κοίταζαν με μεγάλο θαυμασμό, επειδή δεν είχαν ποτέ φανταστεί ότι ήταν δυνατόν να υπάρχει σε όλο τον κόσμο μια τόσο πλούσια πόλη, με ψηλά τείχη και μεγαλοπρεπείς πύργους ολόγυρά της, με πλούσια παλάτια και επιβλητικές εκκλησιές, που ο αριθμός τους θα ήταν απίστευτος για όσους δεν τις έβλεπαν με τα ίδια τους τα μάτια και γενικά με μια τέτοια έκταση σαν κι αυτήν, που είχε η Κωνσταντινούπολη, που βασιλεύει πάνω απ’ όλες τις πόλεις».
Φαινόταν πιθανόν ότι η οχυρωμένη πρωτεύουσα θα μπορούσε να αντισταθεί με επιτυχία στους Σταυροφόρους, που ο αριθμός τους δεν ήταν μεγάλος. Αυτοί όμως, έχοντας αποβιβαστεί στην ευρωπαϊκή ακτή, κατέλαβαν τον Γαλατά, έσπασαν την αλυσίδα που έκλεινε τον Κεράτιο κόλπο και, αφού εισχώρησαν σ’ αυτόν, έκαψαν τα πλοία που βρίσκονταν εκεί. Συγχρόνως, οι ιππότες επιτέθηκαν κατά της πόλης, που, παρά την απελπιστική αντίσταση των μισθοφόρων Βαράγγων, καταλήφθηκε τον Ιούλιο από τους Σταυροφόρους. Ο Αλέξιος Γ', μη διαθέτοντας ούτε θέληση ούτε δύναμη, εγκατέλειψε την πρωτεύουσα και διέφυγε παίρνοντας μαζί του το δημόσιο θησαυροφυλάκιο. Ο Ισαάκιος Β' αποφυλακίστηκε κι επανήλθε στο θρόνο, ενώ ο γιος του Αλέξιος, που είχε έρθει με τους Σταυροφόρους, ανακηρύχθηκε συν-αυτοκράτορας (Αλέξιος Δ'). Αυτή η πρώτη πολιορκία και κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους έγινε με σκοπό την αποκατάσταση του Ισαάκιου Β' στο θρόνο.
Πηγή: http://byzantin-history.blogspot.com/2011/06/blog-post_21.html
Περιγράφοντας τα γεγονότα της εποχής αυτής ο Νικήτας Χωνιάτης, γράφει: «Ποια πρέπει να είναι η κατάσταση του πνεύματος εκείνου που θα διηγηθεί τις συμφορές που υπέστη η βασίλισσα των πόλεων (Κωνσταντινούπολη) κατά τη διάρκεια της βασιλείας των επίγειων αγγέλων (Άγγελοι)!»
Μετά την κατάληψη της πόλης, επί τρεις μέρες, οι Λατίνοι απειλούσαν την πρωτεύουσα με τη σκληρότητά τους, λεηλατώντας κάθε τι που είχε συγκεντρωθεί, μέσα από τους αιώνες, στην Κωνσταντινούπολη. Τίποτα δεν έγινε σεβαστό, ούτε οι εκκλησίες, ούτε τα λείψανα, ούτε τα μνημεία τέχνης, ούτε η ατομική ιδιοκτησία. Οι ιππότες της Δύσης και οι στρατιώτες τους καθώς και οι Λατίνοι μοναχοί και ηγούμενοι, έλαβαν και αυτοί μέρος στη λεηλασία.
Ο Νικήτας Χωνιάτης, αυτόπτης μάρτυρας της κατάληψης της Κωνσταντινούπολης, δίνει μια εντυπωσιακή εικόνα της λεηλασίας, της βίας, της ιεροσυλίας και της ερήμωσης που επέφεραν οι Σταυροφόροι στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας. Και οι Μουσουλμάνοι ακόμα υπήρξαν πιο εύσπλαχνοι, απέναντι στους Χριστιανούς, μετά την κατάληψη της Ιερουσαλήμ, από αυτούς τους ανθρώπους που πίστευαν ότι ήταν στρατιώτες του Χριστού.
Μια άλλη εντυπωσιακή περιγραφή της λεηλασίας της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους δόθηκε από έναν ακόμα αυτόπτη μάρτυρα, το Νικόλαο Μεσαρίτη, Μητροπολίτη της Εφέσου, κατά τον επικήδειο που εκφώνησε με την ευκαιρία του θανάτου του μεγαλύτερου αδελφού του.
Στη διάρκεια των τριών ημερών της λεηλασίας της πόλης, εξαφανίστηκαν πολλά πολύτιμα μνημεία τέχνης, πολλές βιβλιοθήκες λαφυραγωγήθηκαν και πολλά χειρόγραφα καταστράφηκαν, ενώ η Αγία Σοφία λεηλατήθηκε ανελέητα.
Ο Βιλεαρδουίνος παρατηρεί ότι «από την εποχή της δημιουργίας του κόσμου, ποτέ σε καμιά πόλη δεν κατακτήθηκαν τόσα λάφυρα». Το ρωσικό χρονικό του Novgorod περιγράφει με ιδιαίτερες λεπτομέρειες τις σκηνές της λεηλασίας των εκκλησιών και των μοναστηριών. Η καταστροφή του 1204 αναφέρεται και στα ρωσικά χρονογραφήματα.
Τα λάφυρα συγκεντρώθηκαν και διατέθηκαν στους Λατίνους λαϊκούς και κληρικούς. Μετά από αυτήν τη Σταυροφορία, όλη η Δυτική Ευρώπη πλουτίσθηκε με τους θησαυρούς της Κωνσταντινούπολης, ενώ πολλές από τις εκκλησίες των Δυτικών απέκτησαν τα «ιερά λείψανα» της Κωνσταντινούπολης. Το μεγαλύτερο μέρος των λειψάνων, που ήταν στα μοναστήρια της Γαλλίας, καταστράφηκαν στη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης. Τα 4 ορειχάλκινα άλογα που αποτελούσαν ένα από τα καλύτερα στολίδια του Ιπποδρομίου της πρωτεύουσας, ο Δάνδολος τα μετάφερε στη Βενετία, όπου διακοσμούν σήμερα την εξώθυρα του καθεδρικού ναού του Αγίου Μάρκου.
Ο Νικήτας Χωνιάτης, σ’ ένα εύγλωττο θρήνο του, περιγράφει και θρηνεί την καταστροφή της πόλης, μιμούμενος τους θρήνους του προφήτη Ιερεμία και των Ψαλμών. Ο θρήνος του Χωνιάτη αρχίζει ως εξής: «Ω πόλη, πόλη πασών οφθαλμέ, άκουσμα παγκόσμιο, θέαμα υπερκόσμιο...».
Πηγή:http://byzantin-history.blogspot.com/2011/06/blog-post_21.html
Αγγ. Λαΐου, H Δ'' Σταυροφορία και οι επιπτώσεις της
Διεθνές συνέδριο από την Ακαδημία Αθηνών
Ο Νικήτας Χωνιάτης, υψηλός αξιωματούχος του βυζαντινού κράτους και ο σημαντικότερος ιστορικός του 12ου αιώνα, ήταν αυτόπτης μάρτυς της κατάληψης της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους στις 13 Απριλίου 1204. H πολιορκία που είχε προηγηθεί, οι πυρκαγιές, η οιονεί συνδιοίκηση των σταυροφόρων και των αυτοκρατόρων Ισαακίου B' και Αλεξίου Δ' από τα μέσα Ιουλίου του 1203 είχαν ήδη καταστρέψει μέρος της Κωνσταντινούπολης και καταπτοήσει το ηθικό των κατοίκων. Ο Χωνιάτης κατέγραψε την ανελέητη λεηλασία της Πόλης και τις αγριότητες που έλαβαν χώρα όχι μόνο στους δρόμους αλλά και μέσα στις εκκλησίες, στην ίδια την Αγία Σοφία μετά τις 13 Απριλίου, βιαιοπραγίες που καταδίκασε απερίφραστα και ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ'.
H ολιγωρία των αυτοκρατόρων
Κατέγραψε όμως ο ιστορικός και την ανεύθυνη στάση των βυζαντινών αυτοκρατόρων που διαδέχθηκαν ο ένας τον άλλον τις πικρές ημέρες του 1203-1204. οι Ρωμαίοι, λέει, είχαν τη δυστυχία οι αυτοκράτορές τους να είναι μαλθακοί και τρυφηλοί, ενδιαφερόμενοι μόνο για τις απολαύσεις τους. «H ολιγωρία και η οικουρότης αυτών που χειρίζονταν τα ρωμαϊκά πράγματα μάς έφερε τους ληστές ως δικαστές και τιμωρούς». Ο Αλέξιος Γ' «φερόταν ως εάν να προσπαθούσε με όλες του τις δυνάμεις να κάνει την Πόλη ένα πτώμα και να την καταστρέψει ολοσχερώς». Τη νύχτα της 17ης-18ης Ιουλίου του 1203 εγκατέλειψε τον θρόνο του και την Πόλη και τους κατοίκους της και δραπέτευσε στη Θράκη χωρίς να έχει ηττηθεί από τους σταυροφόρους. Ο νεαρός Αλέξιος Δ', που είχε ζητήσει τη βοήθεια των σταυροφόρων για να επανέλθει στον θρόνο ο έκπτωτος πατέρας του, περνούσε τον καιρό του παίζοντας ζάρια και κακόγουστα παιχνίδια με τους σταυροφόρους. και ο Αλέξιος E' Μούρτζουφλος, υποχωρώντας ύστερα από μια ήττα τον Φεβρουάριο του 1204, πέταξε τα όπλα του, το λάβαρό του και την εικόνα της Θεοτόκου Νικοποιού, της συστρατηγού των Κομνηνών αυτοκρατόρων, την εικόνα που στις θριαμβευτικές παρελάσεις των Κομνηνών προπορευόταν των αυτοκρατόρων, πάνω σε ένα ασημένιο, επίχρυσο τέθριππο που το έσερναν ολόλευκα άλογα.
Πηγή: http://histoirehistoire.weebly.com
Επανάληψη Κεφαλαίου
30β. Τα ελληνικά κράτη
μετά την άλωση της Πόλης
Επανάληψη Κεφαλαίου
31. Η ανάκτηση της Πόλης
από το Μιχαήλ Η’, τον Παλαιολόγο
Επανάληψη Κεφαλαίου
32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή
Πηγή των εικόνων: περι...παιδείας
Πηγή των εικόνων: περι...παιδείας